'Een beeld met betekenis'

Naar aanleiding van de renovatie van het plein werd ik gebeld door een buurtbewoonster. Of ik mee wilde denken over de vormgeving van deze renovatie.

Ik ben Wim Tap, één van de beeldhouwers die in 1983 opdracht kregen voor het beeld op het plein. De andere waren Marius van Beek en Hank Beelenkamp.

Er was toen honderdtienduizend gulden. Een schijntje, als ik nu hoor een half miljoen voor de ontwerpfase en zeven miljoen gulden voor de uitvoering van de renovatie! Dat kunst duur is lijkt me hiermee definitief ontkracht: dertigduizend gulden inkomen voor drie volwassen mannen voor veel en zwaar werk in een Belgische steengroeve. De rest was voor materiaal, fundering, vervoer, plaatsing, gereedschap.

Wat waren de uitgangspunten:

a. De formele ruimtelijke situatie: een lang smal plein (het buurthuis is er later opgepropt!) met een monumentale kerk. Er kon dus niet iets kleins komen, dat zou totaal wegvallen.

b. De historische plek: op Wittenburg waren de scheepswerven van de Verenigde Oostindische Compagnie (1602-1798). Die waren in hun tijd de voorhoede op het gebied van techniek en ondernemingslust, voor een deel misschien te vergelijken met de ruimtevaarttechnologie van nu.

Zo kwamen we dus op een schip met een boegbeeld 'de dame met de witte snor' en drenkelingen op de achterkant. Er verzopen er nogal wat (vooral matrozen) als ze al niet stierven aan scheurbuik of tropische ziekten en uitputting. Het totaal vormt een soort poort, waarin de windrichtingen zijn verwerkt.

En naast het symbool van de V.O.C. staat de tekst van Multatuli: "Er ligt een Roofstaat tussen Oost-Friesland en de Westerschelde." Deze tekst is een onderdeel van de aanklacht, waarmee Multatuli z'n beroemde boek Max Havelaar eindigt. In dit boek klaagt hij, de beste Nederlandse schrijver die Nederland ooit gehad heeft (lezen of herlezen a.u.b.!) de Nederlanden aan, dat ze 'Insulinde, het eilandenrijk, dat zich slingert als een gordel van smaragd om de evenaar' uitbuit!

De bewondering voor deze ontzagwekkende ondernemingslust en technische vaardigheid staat naast de afschuw, die we nu voelen voor de stuitende wreedheid van bijvoorbeeld Jan Pieterszoon Coen (zie z'n tronie op het portret in het Scheepvaartmuseum van deze eersterangs boef met de bijbel en lees de geschiedenis van de Molukken!).

Iets van deze ontegenzeggelijke grote geschiedenis hebben we vast willen houden met het beeld, een poort op de geschiedenis van Amsterdam.

De steensoort is Belgische hardsteen of Petit graniet. Een kalksteen, die bestaat uit resten van zeedieren( schelpdieren, zeeëgels, koraal) zo'n driehonderd miljoen jaren geleden afgezet in een tropische zee.

Ik hoop, dat het beeld blijft staan - niet omdat het mooi is maar omdat het betekenis heeft - en de visuele ruimte krijgt!

Wim Tap, beeldhouwer

Terug naar index